Wielkie problemy geriatryczne wynikające z zaburzeń równowagi

Problem starzenia się jest problemem nie tylko naukowym, ale także społecznym. W 2009 roku liczba ludności na świecie przekroczyła 6,7mln. Dla porównania w 1950 roku liczba ta była mniejsza o 2,5 mln .  Prognozy na lata 2050 wskazują wzrost do 9 mln. Okazuje się jednak, że znaczny procent tej liczby stanowić będą ludzie starzy. W USA wstępne szacunki pokazują, że w 2030 roku liczba osób starszych tj. powyżej 65 roku życia wynosić  będzie 72 miliony osób, co stanowić będzie 20% całej populacji. Związane jest to ze szczególną profilaktyką, a także skutek liczby urodzeń. Podkreślić należy ,że znacznie wydłużyła się średnia naszego życia . W roku 1900 było to 45 lat, w 1990 to już 75 lat. Powiększająca się liczba osób starszych stawia przed nami wszystkimi  wyzwanie związane ze stworzeniem  nowych mechanizmów społecznych , które stanowić będą bezpieczną i odpowiednia pomoc i opiekę dla osób starszych.  Związane jest to z pogorszającymi się procesami poznawczymi , mentalnymi i sensorycznymi w grupie osób starszych.

Jednym z problemów współczesnej geriatrii są pojawiające się upadki wśród seniorów. Dane epidemiologiczne wskazują wyraźnie, że ponad 30% osób powyżej 65 roku życia  i 50% powyżej 85 roku życia doznaje upadków. W 10-25% skutkami upadków są zranienia czy złamania. Całkowicie pomijany jest ich wpływ na ogólny stan zdrowia osób starszych, co w późniejszym czasie ma  skutki społeczne i ekonomiczne.

Podkreślić należy, że upadki są główną przyczyną niepełnosprawności, inwalidztwa i śmiertelności w grupie osób w wieku starszym.  Badania epidemiologiczne pokazują, że są one szóstą w kolejności przyczyną zgonów w wieku powyżej 65 roku życia i piąta  w wieku powyżej 75 roku życia. (Rubenstein 2007, WHO 2007). Upadki odpowiadają w 100% za złamania przedramienia, 90-95% złamania bliższego  końca kości udowej, a także za 25% złamań kręgosłupa. Z opublikowanych badań wynika, że pieniądze przeznaczone na konieczność leczenia obrażeń ciała spowodowanych upadkami  w latach 2001-2007 w Wielkiej Brytanii wyniosły 981 md USD, 10-20mld USD w Stanach Zjednoczonych i ok. 10mld USD w całej Unii Europejskiej. Szczególnie ważne okazuje się, że upadki zwiększają koszty hospitalizacji o 30%. (Czerwiński, Białoszewski 2008) Koszty profilaktyki i prewencji upadków w grupie osób  powyżej 65 roku życia są dużo niższe niż leczenie ich skutków.  Trudno wskazać pojedyncze przyczyny upadków wśród osób starszych. Problem ten jest złożony i wynika z nakładających się kilku czynników ryzyka, do których należy zaliczyć: osłabienie siły mięśniowej, zaburzenia równowagi i chodu, zaburzenia w obrębie narządu wzroku i błędnika , zapalenia stawów i zmian zwyrodnieniowe w układzie kostno-szkieletowym, zaawansowany wiek (powyżej 80 roku życia)

            Spadek kondycji ogólnej u osób starszych jest wieloczynnikowy. Obniżenie siły  i masy mięśniowej, a także przewodzenia impulsów nerwowych mają negatywny wpływ na szybkość reakcji posturalnej w odpowiedzi na zmieniające się warunki zewnętrzne. Ograniczeniem działań profilaktycznych związanych z upadkami jest przede wszystkim stan zdrowia seniora. Problemy zdrowotne związane z wiekiem ograniczają udział osób starszych w zajęciach ruchowych specjalnie dla nich przeznaczonych. Dodatkowym utrudnieniem  w regulacji stabilnej postawy ciała  opierającej się na odpowiednich bodźcach proprioceptywnych ze stawu skokowego są problemy narastających zmian zwyrodnieniowych, które związane są z procesem starzenia. Zmiany takie upośledzają funkcję stawów (Żak 2008) Z wiekiem pojawia się również upośledzenie regulacji równowagi ciała.  Równowaga należy do zdolności motorycznych związanych z koordynacją. Okazuje się, że są to zdolności dość specyficzne, dlatego też obserwuje się dość duże zróżnicowanie w populacji. Proces kształtowania koordynacji kończy się dość wcześnie, a dokładnie w trzeciej dekadzie życia, w późniejszym okresie poziom ten możemy jedynie podtrzymywać. (Nowotny 2004)

 Bez wątpienia za utrzymanie równowagi odpowiedzialne jest właściwe funkcjonowanie całego systemu na poziomie poszczególnych segmentów ruchowych, jednak najważniejszą rolę przypisuje się tutaj tzn. strategiom stawu skokowego i błędnika. Podkreśla się również znaczenie kontroli wzrokowej , ułatwiającej koordynację przestrzenną i odpowiednia reakcję na widoczne zagrożenia (Shaffer 2007, Błaszczyk 2005) W wyniku procesów starzenia pojawia się spowolnienie ruchowe oraz zaburzenia priopriocepcji, a zaburzenia ze strony móżdżku czy błędnika należą do dość częstych dolegliwości wieku podeszłego. Mechanizm kompensacyjny może być tu uruchomiony jedynie za pomocą narządu wzroku, jednak upośledzenie jego funkcjonowania występuje równie często w populacji osób powyżej 65 roku życia. Z wyników badań opublikowanych przez Nowotnego regulacja ciała u osób starszych opiera  się głównie na percepcji wzrokowej, a nie sensorycznej. Ponadto dużym ryzykiem upadków zagrożone są osoby z choroba Parkinsona , po udarze mózgu oraz ze schorzeniami przebiegającymi z bólem przewlekłym w obszarze mięśniowo-szkieletowym.